يكي از مسائل در خانواده‌ها، آگاهي از روش‌هاي صحيح ايجاد علاقه در فرزندان نسبت به مسائل ديني است.
پایگاه خبری پلیس : به نقل از هفته نامه امین جامعه يكي از مسائل در خانواده‌ها، آگاهي از روش‌هاي صحيح ايجاد علاقه در فرزندان نسبت به مسائل ديني است. برخي از خانواده‌ها علي‌رغم تلاش‌هاي بسيار، موفق به ايجاد انس نمي‌شوند و گروهي ديگر پرداختن به اين مسئله را با رفتارهايي نامناسب همراه مي‌کنند. در اين مطلب با قوانين اصلي رسيدن به چنين هدفي آشنا مي‌شويم.
اول جذب و آموزش، سپس رفتار
پيامبر اعظم(ص) مي‌فرمايد: «كودكان‌تان را گرامي بداريد و آنان را خوب تربيت كنيد.» يكي از اصول تربيت ديني به‌ويژه علاقه‌مندي كودكان به عبادت، توجه به آموزش اين مسئله است. كودكي كه از همان اوان طفوليت خود را در كنار عبادت والدين و در جمع‌هاي معنوي مي‌يابد، زمينه بيشتري براي پرسشگري درباره دين و امور ديني در او شكل مي‌گيرد؛ از اين‌رو بر پدر و مادر لازم است که خود را براي پاسخگويي به سؤالات ديني كودك آماده سازند. آگاهي كودكان از چگونگي انجام فرائض ديني و نيز دانستن فلسفه انجام آن به‌گونه‌اي محدود، مي‌تواند مشوق خوبي براي انجام اين كار و استمرار آن باشد؛ مثلا درباره نمازخواندن كودكان اگر در سن مطالعه هستند، کتاب‌هاي مناسب تهيه كنيم و در مناسبت‌هايي به آنان هديه بدهيم.
تشويق، به‌جاي تحميل
برخي از پدرها و مادرها به‌خوبي از شيوه تشويق كودك بهره‌مند مي‌شوند. اين تشويق‌ها مي‌تواند كلامي و غيرکلامي باشد؛ مثلا دختر خردسالي كه در كنار مادر به نماز ايستاده، مي‌تواند بعد از نماز با اين جملات تحسين شود: «تو توي اين چادر نماز مثل فرشته‌ها شدي!»، «وقتي دست‌هاي كوچولويت را براي دعا بالا مي‌گيري، خيلي زيبا مي‌شوي!»، «از وقتي‌که با من نماز مي‌خواني، احساس مي‌کنم كه دوست‌داشتني‌تر شدي»؛ همچنين مي‌توان به‌صورت متناوب هديه‌هايي را به كودكان داد و آنان را به اين وسيله به‌خاطر رفتار خوب‌شان تشويق كرد. توجه داشته باشيد که نبايد در اين زمينه از واژه جايزه استفاده كنيد؛ زيرا فرزندان شما را شرطي مي‌کند، اما واژه هديه در اين زمينه مناسب‌تر است؛ چون هم انگيزه رفتارشان را دروني نگه مي‌دارد و هم آنان را از آسيب شرطي‌شدن و عبادت به‌شرط مزد دور مي‌کند؛ ضمن اينكه هديه آئيني ديني است و بار عاطفي بيشتري را دارد. پسري كه هنوز مكلف نشده، همين كه تشويق و ترغيب شود و اين نكته را درك كند كه اگر خدا به من گفته نماز بخوانم، براي اين است كه به او نزديك شوم و تقرب پيدا كنم، به اين نتيجه خواهد رسيد كه از اين طريق از بهداشت رواني بالاتري برخوردار خواهد شد و آرامش پيدا مي‌کند؛ بنابراين قطعا نماز مي‌خواند، ولي زور و تهديد روش‌هاي نتيجه‌بخشي نيست. مهم‌ترين نکته‌اي كه كودكان بايد بدانند، اين است كه انجام فرائض ديني براي خودشان چه سودي (آرامش روحي و رواني) دارد؟ كارهاي معنوي به تعميق و تأمين بهداشت رواني كودكان كمك مي‌کند و هيچ سودي براي ديگران ندارد. از كودكان بخواهيم انجام‌دادن يا ندادن فرائض ديني را با هم مقايسه كنند تا خودشان نتيجه بگيرند كه پايبندي به اين احكام به‌نفع آنها است.
خوشايندسازي
يكي از اصولي كه سبب تكرار رفتار مي‌شود، همراه‌كردن رفتار با چيزهايي است كه كودك به آنها علاقه‌مند است؛ مثلا وقتي كودك با ما به نماز جماعت مي‌ايستد، اگر نماز كمي باسرعت خوانده شود و پس از نماز هم كودك مورد محبت شما قرار بگيرد، براي بار دوم هم مايل خواهد بود كه نماز را به جماعت بخواند، ولي اگر او را در يك مجلس طولاني دعا برديد و توجهي به خستگي او نداشتيد، با اين كار انس با دعا را از او مي‌گيريد و رفتار دعا و نيايش در نزد اين كودك عملي خسته‌کننده مي‌شود. مثال ديگر؛ وقتي كودكي براي شركت در مراسم مذهبي وارد مسجد مي‌شود، زماني‌كه با احترام و محبت اعضاي مسجد روبه‌رو شود، ميل به تكرار اين كار در او بيشتر شكل مي‌گيرد تا زماني‌كه با تندخويي عده‌اي روبه‌رو شود يا در مجلس براي همه چاي و شربت درنظر بگيرند، اما به بچه‌ها به بهانه اينكه فرش را كثيف مي‌کنند، چيزي داده نشود! در دوره كودكي اساس كار و تربيت ديني كودك بر تقويت پيوند عاطفي او با دين استوار است؛ از اين‌رو بايد از سختگيري نابجا پرهيز کرد.
در احكام ديني ما هم اين ظرافت رعايت شده است؛ مثلا شما حق نداريد بدون رضايت كودك در جاي او بنشينيد يا دستور داده شده كه به كودكان احترام بگذاريد و به آنان محبت كنيد. بايد قبل از اينكه بچه‌ها به سن تكليف برسند، آنها را براي اين امور آماده كنيم؛ يعني فضاي خانواده بايد ملكوتي باشد، نه اينكه به كودك پنج‌ساله بگوييم كه بايد حتما نماز بخواني! همچنين فراهم‌كردن شرايط خوب براي انجام عبادت مي‌تواند در ايجاد علاقه مؤثر باشد؛ مثلا در ايام سرد سال زمينه‌اي را فراهم كنيد تا فرزند شما بتواند با آب‌گرم وضو بگيرد يا در اتاقي كه از گرما و هواي مطلوبي برخوردار است، نماز بخواند.
اصل تدريج
يكي از اصول اساسي در سوق‌دادن فرزندان به عبادت، توجه به ميزان توانايي آنها است. بر والدين لازم است تا ميزان تحمل كودك را در انجام رفتارهاي ديني و عبادات درنظر داشته باشند تا ميل به اين كار هميشه در آنان باقي‌بماند. كودكي كه امروز در آغاز مسير بندگي قرار دارد، آن‌هم در دوره كارورزي و تجربه رفتار ديني، با يك توانايي فكري و عملي محدودي روبه‌رو است؛ نمي‌شود از اين كودك انتظار داشت كه همانند بزرگسالان به عبادت بايستد و مدت‌زمان زيادي را همراه با حضور كامل قلب مشغول خواندن نماز باشد يا شما را در انجام روزه‌هاي مستحبي، آن‌هم در تابستان يا ايام تحصيل همراهي كند! براي اينكه فرزنداني بانشاط در زمينه عبادت و مسائل ديني پرورش دهيم، لازم است تكاليف ديني را درنظر آنها آسان جلوه داده و يادگيري و انجام آن را درطول زمان و چندسال توزيع كنيم.
امام صادق(ع) در اين‌باره مي‌فرمايد: «وقتي بچه سه‌ساله شد، كلمه «لا اله الا الله» را يادش بدهيد؛ سپس او را رها كنيد تا به سن سه‌سال و هفت ماه و بيست روز برسد، آنگاه «محمد رسول‌الله(ص)» را يادش بدهيد؛ سپس تا سن چهارسالگي رهايش كنيد و در سن چهارسالگي صلوات بر محمد(ص) را يادش بدهيد.»
والدين الگو
رفتارهاي پدر و مادر خواسته يا ناخواسته، مورد تقليد فرزندان‌شان قرار مي‌گيرد. كودكان به‌قدري باهوش هستند كه حتي مي‌توانند احساس شما را هم از انجام يك كار درك كنند؛ مثلا اگر شما در خواندن نماز سستي كنيد يا آن را كاري خسته‌کننده بدانيد، با اين كار به فرزندان خود ياد داده‌ايد كه نماز عملي خسته‌کننده و تكراري است؛ ولي اگر براي نماز خود ارزش قائل شديد و خصوصا بعد از به‌جا آوردن نماز نشاط بيشتري پيدا كرديد و اخلاق‌تان نسبت به قبل از آن تغيير بهتري داشت، كودك مي‌آموزد كه نماز شادي‌آفرين و محبت‌بخش است.
پدر و مادر كه الگوي فرزندان هستند، بايد اين را در همه ابعاد آن پياده كنند. دستورات ديني مي‌گويد كه انسان‌ها بايد چگونه زندگي و رشد كنند؛ مبادا به كودكان‌مان بگوييم نماز بخوان، ولي خودمان دروغ بگوييم و كارهايي كه نبايد انجام دهيم، مرتكب شويم. اگر فضاي خانه آميخته از ارزش‌هاي معنوي باشد و پدر و مادر خود ارزش‌هاي الهي و تكاليف ديني را در زندگي جدي بگيرند، كودكان به‌طور غيرمستقيم و به‌صورت مشاهده‌اي از اين جو معنوي متأثر مي‌شوند و تمايلات ديني در آنها به‌طور طبيعي پرورش مي‌يابد.
