این‌بار اپلیكیشن موفق و قوی تلگرام و گروه‌های فعال بی‌شمار موجود در آن، بهانه خوبی است تا قوانین و آداب معاشرت در گروه‌های شبكه‌های اجتماعی به‌خصوص تلگرام را با هم مرور كنیم؛ قوانین نانوشته‌ای كه اگر رعایت شوند، قطعا به بازدهی درست گروه‌ها و سلامت روابط بین فردی در آنها كمك بزرگی خواهند كرد.
نِتیكت داشته باشیم
«نتیكت» (netiquette) از تركیب دو واژه شبكه (network) و آداب معاشرت (etiquette) تشكیل شده و به‌طوركلی شامل بكن و نكن‌های شبكه‌های اجتماعی و ارتباطات مجازی است و هر شاخه‌ای از فعالیتهای بی‌شمار مجازی قصه و قانون خودشان را دارند. ما این بار سعی می‌كنیم با تمركز بر گروه‌های تلگرام، نتیكت تلگرامی یا آداب معاشرت در تلگرام را به‌طور خلاصه بیان كنیم.
بی‌قانون خوش‌تریم !
شاید عده‌ای بگویند تمام جذابیت دنیای مجازی به احساس آزادی زیاد و بی‌چارچوب بودن آن است با این حساب چه دلیلی دارد با تولید قوانین دست‌وپاگیر، لذت رهایی و گمنامی در فضای مجازی را از خودمان بگیریم ؟
جواب این سوال ساده است چون تجربه نشان داده بی‌قانونی حتی در گروه‌های وایبر یا تلگرام كه قصه‌شان خیلی وقت‌ها رفاقتی و سرگرمی است باعث دلخوری‌ها، گوشه‌گیری اعضا و مشكلات ارتباطی واقعی می‌شود؛ ضمن اینكه هنجارشكنی‌ها یا بی‌توجهی به آداب حضور در این گروه‌ها، آنها و اهداف‌‌شان را به‌طور كامل فلج كرده و با تلف كردن وقت عده زیادی، كاركرد مفیدشان را می‌گیرد. با این مقدمه دیگر شكی نیست كه رعایت قوانینی خودساخته می‌تواند كاملا مفید و بجا باشد.
قوانین گل درشت
برای شروع خوب است به یك قانون گل درشت در همه شبكه‌ها و گروه‌های مجازی اشاره كنیم كه تا حدود زیادی از مشكلات بعدی در شبكه‌های اجتماعی جلوگیری می‌كند و آن هم اینكه بعد از نصب هر اپلیكیشن تازه‌ای ابتدا باید «راهنمای استفاده» از آن را به‌طور كامل و دقیق خوانده و بی‌گدار به هیچ شبكه‌ای نزنید.
بعد از این مرحله مهم‌ترین قاعده بازی در گروه‌های مجازی این است كه در تمامی شرایط به یكدیگر احترام بگذاریم؛ هرچند این جمله از فرط تكرار شعاری به نظر می‌رسد اما تبعیت از آن كلید گشایش قفل‌های ارتباطی زیادی است. وقتی در گروهی هستید باید بدانید افراد زیادی به‌جز شما در آن فضا حضور دارند و به‌طور طبیعی ممكن است نظرات یا حتی دغدغه‌‌شان هیچ شباهتی به آنچه شما درست می‌دانید، نداشته باشد با این همه «باید» در یك گروه مجازی به همگی افراد و شخصیت انسانی‌‌شان احترام بگذارید.
خیر مقدم با سایر مخلفات
گروه تشكیل داده‌اید؟ مبارك است اما این دلیل نمی‌شود كه بدون هیچ هماهنگی ای همه دفتر تلفن همراه‌تان را به گروه اضافه كنید، نتیكت تلگرامی می‌گوید: «بدون اطلاع و دقت به علایق و تمایلات افراد آنها را به گروه‌ها اضافه نكنید به‌علاوه انتخاب اسم متناسب با هدف گروه‌تان و طراحی قوانینی كه باعث بازدهی بهتر گروه شود هم در جذب افراد و روشن بودن تكلیف‌شان با گروه شما مهم است. »
تازه‌واردهای گروه بخوانند
درصورتی‌كه در گروهی تازه‌وارد هستید قبل از هر حركت و كلیكی، قوانین و هدف گروه را از مدیرگروه یا اعضای قدیمی پرسیده و همیشه هم به قوانین و اهداف تمامی گروه‌ها احترام بگذارید. خوب است تا وقتی نوع مراودات و پست‌ها در گروه تازه برای‌تان روشن نیست، سكوت كنید تا فضای كلی گروه دست‌تان بیاید و ضمنا درصورتی‌كه گروه را با علایق و سلایق خودتان هماهنگ نمی‌بینید، آن را ترك كنید.
هدف را گم نكنید
قبل از اینكه در گروه‌ها عضو شوید درباره هدف و موضوع گروه فكر كنید. اگر شما درباره الكترونیك اطلاعات یا علاقه‌مندی ندارید، پیوستن به گروه تخصصی مهندسین خبره الكترونیك به شما حال و هوای آلیس در سرزمین عجایب خواهد داد اما از این هم گذشته اگر تصمیم گرفتید در گروهی فعال باشید حتما موضوع آن را در نظر داشته باشید به‌طور مثال در یك گروه آشپزی، پست سنگین فلسفی نگذارید.
آب رفته به جوی باز نمی‌گردد؛ حتی در تلگرام!
متاسفانه تلگرام دكمه بازگشت ندارد و به محض اینكه عكس، جمله یا مطلبی را روی شبكه بفرستید، دیگر هیچ اختیاری روی آن ندارید؛ بنابراین قبل از وارد كردن مطالب، عكس‌های خود و حتی جوك‌های بامزه حتما تمام حواس‌تان را جمع كنید و جوانب را به‌طوركامل بسنجید.
سفره دل را روی شبكه باز نكنید
هرچند در نظراول فضای گروه‌ها امن به‌نظر می‌رسند اما هیچ وقت رازهای‌تان را حتی در صمیمی‌ترین گروه‌ها به اشتراك نگذارید چون در فضای اینترنت همیشه امكان لو رفتن اطلاعات وجود دارد ضمن اینكه صمیمی‌ترین دوستان هم می‌توانند روزی دیگر دوست و حتی خیرخواه شما نباشند. امكان دیگر كه گاهی خطرناك می‌شود این است كه حرف‌هایی را كه در چت خصوصی درباره افراد زده‌اید می توان عینا برای نفر سوم فرستاد؛ یعنی هر حرفی در تلگرام سند می‌شود و می‌تواند برای‌تان دردسر درست كند.
جوك‌های گریه‌دار نفرستید
در فضای گروه‌های تلگرام بازار جوك و لطیفه همیشه داغ است اما در مورد این پست‌ها هم چند نكته وجود دارد و آن هم اینكه وقتی در گروهی جوك می‌فرستید دقت كنید كه موضوع توهین‌آمیز یا برخورنده‌ای برای اعضای گروه در آن لطیفه وجود نداشته باشد.
شان و شخصیت اعضای گروه را حتما در نظر بگیرید چون هر جوكی را برای هر گروهی نمی‌شود تعریف كرد. آداب معاشرت حكم می‌كند جوك‌های جنسیتی و قومیتی را فراموش كنید ضمن اینكه جوك‌های جنسیتی كه از شیر بودن پسران و پنیر بودن دختران حكایت می‌كنند (!) هم دیگر عمرشان تمام است و با اشتراك‌گذاری‌شان فقط نظر دیگران را نسبت به خودتان بر می‌گردانید. راستی هر گروهی جای لطیفه گفتن نیست ؛ حتما به نوع گروهی كه در آن فعالیت می‌كنید، دقت كنید.
برای ویدئو‌ها توضیح بنویسید
اگر ویدئو یا فایل بزرگی را در گروه تلگرام به اشتراك می‌گذارید، حتما درباره محتوای آن شرح مختصری بنویسید تا اعضای گروه در مورد دانلود كردن یا نكردن آن تصمیم بگیرند.
پول درنیاورید!
این روزها صفحات و گروه‌هایی با اهداف مالی و تجاری در تلگرام فعالیت می‌كنند كه مانعی هم برای‌شان نیست اما هیچ‌وقت از گروه دیگران برای درآمدزایی یا تبلیغ كالای خودتان، آن هم بدون اجازه استفاده نكنید.
چت خصوصی عمومی نیست!
خیلی از افراد در فضای خصوصی چت تلگرام برای هم مسائل خصوصی زندگی شخصی یا كاری‌شان را می‌گویند نكته «بسیار مهم» این است كه وقتی در گروه‌ها حضور دارید ، نباید هیچ اشاره‌ای در مورد محتوای چت‌های خصوصی و شخصی‌تان با اعضا داشته باشید.
وسط بحث، پست بی‌ربط ممنوع
وقتی در گروهی بحثی در جریان است، پست یا عكس نامربوط به بحث را برای گروه نفرستید چون زنجیره منطقی بحث پاره می‌شود؛ بنابراین یا در بحث‌ها شركت كنید یا اینكه تا انتهای بحث صبر كرده و بعد برای فرستادن پست های‌تان اقدام كنید.
چاق سلامتی ممنوع
گروه‌ها برای چت دو نفره تعریف نشده‌اند پس تا جای ممكن حال و احوال و تعارفات را به اتاق‌های خصوصی چت ببرید.
پست گذاشتن آداب دارد
پست‌های تلگرامی از آنجایی كه قرار است با گوشی خوانده شوند باید تا جای ممكن كوتاه باشند؛ بنابراین از شرح و بسط مطالب یا اشتراك گذاشتن مطالب خیلی بلند خودداری كنید؛ ضمن اینكه هرچند فضای اینترنت دریای بی انتهای متن و عكس است اما باید پست‌های شما در راستای اهداف گروه باشد و هر مطلبی هم ارزش اشتراك‌گذاری ندارد.
نكته بعد این است كه اگر خبری به نظرتان خیلی جالب، باورنكردنی یا حتی كمی عجیب آمد قبل از آنكه ذوق‌زده آن را به سمع و نظر هم‌گروهی‌های‌تان برسانید حتما از معتبر بودن منبع آن خبر مطمئن شوید چون بسیاری از این دست اخبار شایعه و جعلی هستند.
گاهی هم وقت خواب است !
خوب است در استفاده از گروه‌های تلگرام یا وایبر یك نكته را دائم به خودتان یادآوری كنید و آن هم اینكه گروه‌ها با وجود تمام جذابیت‌ها و اطلاع‌رسانی‌شان مثل یك مكنده قوی ، وقت و توان فكری شما را می‌بلعند. همیشه برای سرزدن به گروه‌ها یك محدوده زمانی را تعیین كنید؛ به‌طور مثال روزانه دو ساعت و به این محدوده پایبند باشید. ضمن اینكه خوب است حواس‌مان به ساعاتی كه در آنها برای گروه‌های‌مان مطلب می‌فرستیم باشد؛ چون احتمال دارد اعضا در نیمه‌های شب با آمدن پیام‌های بی‌موقع از خواب بیدار شوند.
بیش‌فعالان لطفا استوپ!
بعضی افراد به دلیل علاقه به گروه‌های اجتماعی یا دسترسی به منابع متنوعی از اطلاعات، به صورت رگباری در گروه‌ها پست‌های مربوط و نامربوط می‌گذارند یا گروه‌های خودشان را در بازه زمانی كوتاهی، انگار با اطلاعات بمباران می‌كنند. همیشه خاطرتان باشد كه افراد، تنها در گروه شما عضو نیستند و برای اینكه بتوانند از اطلاعات گروه استفاده كنند لازم است تناسبی بین زمان و میزان اطلاعات رسیده برقرار شود به همین دلیل تا جای ممكن در گروه‌ها كم‌گو و گزیده‌گو باشید.
بحث است نه دعوای خانوادگی
گروه‌ها به‌طور بالقوه مكانی برای رد و بدل كردن نظرات و عقاید بین افراد هستند و به همین دلیل هم همیشه موضوعاتی هست كه در حواشی‌شان بحث‌ها شكل می‌گیرند. تا اینجای كار ایرادی نیست اما از اینجا به بعدش خیلی مهم است كه بحث كردن- آن هم به‌طور منطقی و به دور از احساسات و افراط- را بلد باشیم. در بحث‌های گروهی جانب حقیقت را بگیرید و به‌صرف اینكه دوست و دخترخاله‌تان مدافع عقیده‌ای است برای درستی آن عقیده پافشاری نكنید.
هدف از بحث‌ها ، تغییر اجباری دیدگاه‌ها نیست بلكه هدف هر مباحثه‌ای باید آشنا شدن با نظرات منطقی دیگران و دریافت زاویه دید تازه‌ای نسبت به مسائل مورد گفت‌وگو باشد؛ پس در مسیر بحث، گفت‌وگو را به تنش و توهین نكشید و ضمن بحث به هیچ‌وجه به جای نقد نظرات افراد به «نقد شخصیت» آنها نپردازید.
