همشهری دو – مریم کمالی‌نژاد: چه حس آشنایی است نگرانی پدر و مادری که فرزند نوجوان دارند. خاصه این روزها که کنترل محیط، دیدنی‌ها، خواندنی‌ها و شنیدنی‌های نوجوان، بسیار سخت است؛ نمی‌دانی توی موبایلش چه می‌گذرد.
وقتي مدرسه مي‌رود ممكن است توي تبلت دوستش چه چيزي را تماشا كند. آنها كه خودشان پاي ثابت سريال‌هاي ماهواره‌اي هستند هم عنوان مي‌كنند كه گاه از صحنه بعد سريالي كه با نوجوانشان مشغول ديدنش هستند، مي‌ترسند. نگرانند، مضطربند و نمي‌دانند ممكن است دختر يا پسر در آستانه بلوغشان شاهد چه صحنه‌اي باشد. علاوه بر سايت‌هاي اينترنتي و شبكه‌هاي اجتماعي كه امكان دسترسي نوجوانان به عكس، فيلم و كليپ‌هاي مستهجن را به سادگي فراهم مي‌كند، برخي از خانواده‌ها، خود، بدون توجه به عواقب تماشاي اين صحنه‌ها توسط كودك يا نوجوان، به سادگي شبكه‌هاي ماهواره‌اي را در دسترس آنها قرار مي‌دهند. بي‌توجه يا بي‌خبر از آنكه ممكن است چه آسيب‌هاي روحي و جسمي در انتظار فرزندشان باشد.
- پشت پرده چه خبر است؟
چه كساني مشتري مي‌شوند؟
آمارها نشان داده‌اند كه بيشترين مشتريان محصولات هرزه‌نگاري و پورن در جهان، نوجوانان12 تا 17 ساله هستند. دلايلي كه سبب مي‌شوند نوجوانان به اين سمت گرايش بيشتري داشته باشند متعددند، از جمله: شرايط بلوغ، نداشتن اطلاعات كافي و مناسب، عدم‌تربيت درست جنسي، فقدان منابع قابل اطمينان براي تأمين اطلاعات بهداشت جنسي، فشار همسالان و تقليد از آنها، اثبات بزرگ شدن و مهم‌ترين دليل بي‌اطلاعي و بي‌توجهي خانواده‌ها در مورد آسيب‌هاي جسمي و روحي اين محصولات بر نوجوان است.
من كنجكاوم، پس هستم
يكي از دلايلي كه نوجوانان را به ديدن تصاوير مستهجن متمايل مي‌كند، حس كنجكاوي است. درصد بالايي از نوجواناني كه به سمت محصولات هرزه‌نگاري گرايش دارند، نخستين‌بار به‌طور اتفاقي با آنها آشنا شده‌اند يا صحنه‌اي را ديده‌اند كه حس كنجكاوي‌شان را برانگيخته است. همچنين اگر شما در تربيت جنسي فرزندتان تعلل كرده‌ايد، به‌موقع و به اندازه اطلاعات مورد نياز را در اختيارش نگذاشته‌‌ايد، هميشه او را بچه‌اي دانسته‌ايد كه خودش بزرگ مي‌شود و مي‌فهمد و از گفتن حقايق طفره رفته و به بهانه خجالت كشيدن همه‌‌چيز را به‌دست هر چه پيش آيد خوش آيد سپرده‌ايد، بايد منتظر باشيد كه حس كنجكاوي و نيازهاي فرزندتان او را به سمت ديدن اين تصاوير بكشاند. او بالاخره اطلاعاتي كه مي‌خواهد را به‌دست مي‌آورد و به‌دنبال پاسخ سؤالاتش مي‌رود. نوجوانان در محيط مدرسه و در ميان همسالانشان در مورد اين مسائل بحث مي‌كنند و فرزند شما اگر اطلاعات درست و بجايي نداشته باشد، منابع ديگري غير از شما را براي به‌دست آوردن اين اطلاعات انتخاب مي‌كند. اينترنت و ماهواره از جمله منابع نوجوانان هستند.
سريالش خانوادگي است
تب سريال‌هاي شبكه‌هاي فارسي‌زبان ماهواره‌اي، با محتوايي كه مي‌توان به جرأت گفت نزديك به صد درصد آنها حتي در جوامع غيرديني براي گروه سني كودك و نوجوان مطلقا مناسب نيست، در اين سال‌ها همه‌گير شده است. بايد متوجه بود كه تنها با برچسب سريال خانوادگي مجوز تماشاي اين تصاوير صادر نمي‌شود. اين سريال‌ها هر چيزي هستند به جز خانوادگي؛ يعني مناسب هيچ كدام از اعضاي خانواده نيستند چه رسد به نوجوان. اگر شما آنقدر خودتان را قوي مي‌پنداريد كه ديدن و دنبال كردن داستان عشق‌هاي مثلثي و خيانت‌هاي رنگارنگ هيچ تأثيري روي شما ندارد. و معتقديد ديدن يك صحنه نامتعارف حس خاصي در شما ايجاد نمي‌كند و چيزي را در شما تغيير نمي‌دهد، بايد بگوييم كه كاملا در اشتباهيد. هم در مورد خودتان و هم در مورد نوجوانتان موضوع متفاوت است. اتفاقات يك‌شبه رخ نمي‌دهند، تغييرات كم كم و در گذر زمان خودشان را نشان مي‌دهد. ضمن اينكه آن صحنه‌هايي كه گمان مي‌كنيد براي شما كبريت بي‌خطر محسوب مي‌شود، خرمن سلامت روان خودتان و نوجوانتان را به آتش مي‌كشد. نگوييد: «اينكه چيزي نيست، بذار ببينه عادت كنه».
سقوط… آزاد
خانواده‌هايي هم هستند كه با خود مي‌گويند:«بالاخره كه بايد مي‌فهميد»، «حالا كه چيزي نشده»، «بچه من عاقل‌تر از اين حرف‌هاست» و از اين قبيل توجيهات خوش‌بينانه كه تنها ارزش‌شان شانه خالي كردن از زيربار مسئوليت تربيت و حفظ سلامت روان فرزند است. نگاه و چشم، ورودي‌هاي ذهن و دل انسان‌اند، اگر اين ورودي‌‌ها مسموم باشند كل سيستم جسم و روح انسان مسموم مي‌شود؛ بيراه نيست كه خداوند در قرآن مي‌فرمايد: «به مومنان بگو چشم‌هاي خود را (از نگاه به نامحرمان) فرو گيرند، و عفاف خود را حفظ كنند. اين براي آنان پاكيزه‌تر است. خداوند از آنچه انجام مي‌دهيد آگاه است!»(نور/30)
- چرا مراقب باشيم؟
بلوغ زودرس
احتمال بروز بلوغ زودرس در نوجواناني كه با تصاوير مهيج جنسي روبه‌رو هستند، بيشتر است. بلوغ زودرس براي نوجوان اصلا دلچسب نيست. جسمي كه جلوتر و زودتر از سن و عقل خود و بقيه همسالان حركت مي‌كند به نوجوان حس بدي را تزريق مي‌كند كه اين، زمينه‌اي براي طردشدن از گروه همسالان نيز هست. علاوه بر اين او را در ورطه رفتارهاي جنسي زودهنگام و كنترل نشده فرو مي‌برد.
بلاي دوري از خدا
متأسفانه نوجوان اگر به استفاده از اين محصولات عادت كند خيلي زود افسرده مي‌شود. دوري از مباحث معنوي و خو گرفتن با ولنگاري جنسي، قلب را مي‌ميراند، دور شدن از خدا، ريشه اخلاق را در انسان مي‌خشكاند. در چنين شرايطي عجيب نيست ديدن رفتارهاي پرخطر جنسي يا حتي اقدام به تجاوز از سوي نوجوان‌هاي كم سن و سال!
انسان به مثابه يك وسيله
نوجواني كه لحظات خلوت و تنهايي و سلول‌هاي مغزش با اين تصاوير و محصولات خو گرفته است، باورهاي غلطي در مورد جنس مخالف پيدا مي‌كند. متأسفانه اين باور تحت‌تأثير غريزه شكل مي‌گيرد و نه عقل و انسانيت. از نظر او جنس مخالف تنها وسيله‌اي براي اطفاي نيازهاي جنسي است و متأسفانه برخوردهاي اجتماعي او اغلب رنگ جنسي به‌خود مي‌گيرند.
اغراق‌هاي خانمان‌سوز
تصور كنيد نوجواني را كه به تماشاي عكس‌ها و تصاوير مستهجن مي‌پردازد، ذهنيتش در مورد روابط جنسي و جنس مخالف به چه مقدار اغراق و مبالغه‌آميز است. اين افراد اغلب در زندگي مشترك موفق نخواهند بود و دچار وهم، مقايسه و تنوع‌گرايي مي‌شوند.
خودارضايي
از ديگر نتايج تماشاي تصاوير مستهجن، خودارضايي است كه متأسفانه حتي ممكن است نوجوان در دام تكرار و اعتياد بيفتد و اين مسئله عوارض جسمي و روحي فراواني به‌دنبال دارد؛ ازجمله دوري از حالات معنوي، پرخاشگري، افسردگي، پيري زودرس، ريزش مو، لرزش ماهيچه‌ها و… .
- چه كنيم؟
قدم اول اين است كه بدانيم اين مسئله بسيار حائز اهميت است. سرسري و بي‌توجه از كنارش گذر نكنيم. پس از آن به‌خودمان مسلط شويم، ترسيدن و اضطراب و استرس والدين دردي را دوا نمي‌كند. آرام باشيد و منطقي رفتار كنيد، با اين پيش‌فرض به سراغ راهكارها مي‌رويم.
1- تربيت جنسي را جدي بگيريد
در مورد تربيت جنسي مطالعه كنيد. آن را به‌دست گذر زمان و «خودش مي‌فهمد» نسپاريد. بدانيد كه در هر سن و سالي لازم است كودك و نوجوان شما چه چيزهايي را بداند. به اندازه و درست اطلاعات را در اختيارش بگذاريد. به سؤالات جنسي كودكتان پاسخ‌هاي نادرست و غيرواقعي ندهيد كه او را براي هميشه نسبت به‌خود بي‌اعتماد مي‌كنيد؛ اطلاعات خود را افزايش دهيد تا به پاسخ‌هاي ساده و صحيح و غيرمحرك دست پيدا كنيد وو روش صحيح را بياموزيد.
2- به خاطر فرزندم
تماشاي يك سريال و ديدن يك شوي تلويزيوني چقدر ارزش دارد كه سلامت روان فرزندانمان را فدايش كنيم؟ برفرض محال، يك سريال و صحنه‌هاي آن براي شما محرك و مهيج نباشد اما براي فرزندتان آتش محسوب شود. پس خودتان را با نوجوان قياس نكنيد. همچنين برخي از اين برنامه‌ها با ظاهري صلاح و برچسب خانوادگي مفاهيم و محتواي جنسي دارند. بهتر است خيلي زود خود و خانواده مان را از آسيب اين بلاي مدرن، يعني ماهواره، رها كنيم.
3- اينترنت محدود
تنها گذاشتن نوجوان براي مدت طولاني با امكانات و تكنولوژي‌هاي جديد، مثل اينترنت و انواع گجت‌ها و حضور بي‌رويه آنها در شبكه‌هاي اجتماعي ممكن است خطراتي غيرقابل جبران در پي داشته باشد. ساكت كردن كودك با اين وسايل و سپردن خلوت نوجوان به‌دست دنيايي بي‌سر و ته و بي‌نظارت، عواقب خوبي در پي ندارد. خوب است كه كنترل غيرمحسوس داشته باشيد. حواستان جمع باشد و زمان، ميزان و نوع استفاده از اينترنت توسط فرزندان را كنترل كنيد. مي‌توانيد قانوني براي استفاده از آن در خانه‌تان وضع كنيد؛ مثلا بگوييد در اين خانه قانون اين است كه شب‌ها از ساعت9 ديگر مودم اينترنت خاموش مي‌شود و به قوانين عمل كنيد.
4- من تبلت مي‌خوام
كودك و نوجوانتان را تا زماني كه به بلوغ فكري و اجتماعي قابل اعتمادي نرسيده به‌دست گجت‌ها نسپاريد. با نخستين درخواست و خيلي زود براي آنها گوشي و تبلت نخريد. اين يعني قرار دادن آنها در مسير اطلاعاتي كه هنوز براي سن و عقل‌شان خيلي زود است.
5- براي فرزندتان وقت بگذاريد
براي فرزندتان وقت بگذاريد. با او زمان بگذرانيد، صميمي باشيد. جوري برخورد كنيد كه در عين رعايت حريم حيا، بتواند در مورد مسائل مختلف با شما صحبت كند و سؤالاتش را بپرسد. آن شخصيتي به واسطه استفاده از محصولات هرزه‌نگاري در ميان دوستانش در آينده پيدا خواهد كرد را شما از قبل و به روشي صحيح به او بشناساييد. مثل يك كودك با او رفتار نكنيد كه مجبور شود به روش‌هاي خطرناك بزرگ‌شدنش را به شما اثبات كند. نيازهايش را جدي بگيريد.
6- اوقات فراغت سبز
بهتر است قبل از هر چيز خودمان سرمان را از توي شبكه‌هاي مختلف و موبايل و اينترنت و ماهواره درآوريم و كمي به اطرافمان نگاه كنيم؛ به فرزندمان توجه كنيم و براي پر كردن اوقات فراغتش فكر و هزينه كنيم. او را به گردش ببريم. براي ورزش كردن و فعاليت‌هاي مفيد او ارزش قائل شويم. او را در معرض فرهنگ غني و محصولات فرهنگي مفيد قرار‌دهيم. كتاب خواندن، ديدن فيلم‌هاي مناسب، پرداختن به مهارت‌‌هاي مورد علاقه و ارزشمند، شركت در جلسات مذهبي و سخنراني، به نوجوان شما شخصيت مي‌دهد و او را در يافتن هويتش كمك مي‌كند و ديگر نيازي نيست كه او به روش‌هاي كاذب رو بياورد. همچنين فرد بيكار و كم‌تحرك امكان پرداختنش به مسائل اين‌چنيني بسيار بيشتر از كسي است كه جسمي سالم و اعتماد به نفسي بالا و ساعاتي پربار دارد.
7- رفيق ناباب
همانطور كه عنوان شد تأثير گروه دوستان و فشار آنها و تقليد، يكي از شايع‌ترين راه‌هاي ورود به اين ورطه است. پس حواستان به گروه دوستان فرزندتان باشد. آنها را خوب بشناسيد. بد نيست كه با خانواده دوست فرزندتان رابطه داشته باشيد و محيط خانوادگي آنها و روحيات پدر و مادرش را خوب بررسي كنيد. بالاخره پس از چند جلسه برخورد با فرد مورد نظر و خانواده‌اش دست‌تان مي‌آيد كه با چطور افرادي روبه‌رو هستيد. اين مسئله را جدي بگيريد. همچنين شما مي‌توانيد با همراهي فرزندتان در جلسات مذهبي و گروه‌هاي فرهنگي مورد اطمينان، او را در ميان گروه‌هايي قرار دهيد كه مورد اعتمادتان است و به اين وسيله با خيال راحت او را در ميان دوستاني رها كنيد كه مي‌دانيد دغدغه و علايق‌شان چيست.
