ریه عضوی است ظریف و حساس که مبارزه با هوای آلوده از جمله مهم‌ترین وظایف آن است.
ریه عضوی است ظریف و حساس که مبارزه با هوای آلوده از جمله مهم‌ترین وظایف آن است.
طبق معیارهای طب سنتی، بیماری‌های دستگاه تنفسی معمولا در اثر کمبود و ضعف جریان انرژی ریه به وجود می‌آید و این کمبود انرژی به شکل ضعف عمومی، خستگی شدید، صدای آرام و بی‌حالی، عدم تمایل برای حرف زدن، دم و بازدم کوتاه ظاهر می‌شوند.
علی بهادری، متخصص طب سنتی در گفت‌وگو با ایسنا، در خصوص بیماری تنگی نفس گفت: از دیدگاه طب سنتی تنگی نفس یا سوء تنفس می‌تواند دلایل زیادی داشته باشد. گاهی علت از قلب است، گاهی رطوبت غلیظ یا رقیق موجود در ریه است و گاهی بلغم غلیظ، گاهی اخلاط غلیظ است، گاهی ریزش مواد از ناحیه سینوس‌ها یا ناحیه سر به پائین است و گاهی ورم ریه و گاهی ورم مری است و گاهی به علت مشکل در معده است یا گاهی ضعف عضلات تنفسی است.
علی بهادری با اشاره به برخی اصول که باید در بیماری‌های ریوی رعایت شوند، گفت: بیماران ریوی چه آسم چه آلرژی و چه برونشیت یا عفونت ریه باید از غذاهای بسیار تند و ترش پرهیز کنند. اگر حرارت مزاج بیمار بالاست از سکنجبین استفاده کند.
وی اضافه کرد: بیماران ریوی بخصوص آنها که بلغم غلیظ در ریه دارند از مواد غذایی مانند شیر، ماهی و میوه‌ها خودداری کنند، غذا و نوشیدنی و سبزی سرد بخصوص هندوانه، خیار، خرفه، اسفناج نیز برای آنها ممنوع است. این افراد نباید پس از غذا آب بنوشند و از نفاخ‌ها مانند باقلا، عدس و لوبیا خودداری کنند و پس از غذا استحمام نکنند و سریعاً پس از غذا نخوابند.
بهادری خاطرنشان کرد: اگر بخارات معدی در افراد مبتلا به تنگی نفس زیاد باشد، کسانی که مخصوصا شب‌ها به علت بخارات معده دچار تنگی نفس می‌شوند از عدس، بادمجان ، گوشت گاو و تندی و ترشی پرهیز کنند.
وی بابیان اینکه افرادی که تنگی نفس دارند نباید یبوست داشته باشند، افزود: اگر تنگی نفس، علت قلبی داشته باشد مخصوصا در افراد دارای حرارت قلبی زیاد که نبض قوی و بدن گرمی دارند، نوشیدن ماءالشعیر مؤثر است.
وی در تعریف برونشیت مزمن گفت: این بیماری شامل ترشح مزمن، مکرر و فراوان تنفسی است که با خلط فراوان همراه است. در آسیب‌شناسی سلولی، این بیماری با افزایش میزان غددی که ترشح می‌کنند همراه است و شدت و مدت بیماری در افراد مختلف، متفاوت است.
وی بابیان اینکه در علم پزشکی نوین دلیل اصلی بروز برونشیت مزمن نامشخص است اما در طب سنتی قابل تفسیر است، افزود: در طب سنتی چهار خلط مختلف در انسان تعریف‌شده که شامل صفرا، خون (دم)، بلغم (موکوس) و سودا است که هر یک خواص خود را دارد؛ به‌عنوان‌مثال خواص گرمی و خشکی برای صفرا، گرمی و تری برای خون، سردی و تری برای بلغم و سردی و خشکی برای سودا تعریف‌شده است.
بهادری اضافه کرد: در همین زمینه برونشیت مزمن با افزایش بلغم درراه‌های تنفسی و با نشانه‌های تری و سردی در بیمار همراه است که برای درمان این بیماران لازم است از رژیم گرم و خشک استفاده کرد.
وی با اشاره به حمله‌های حاد و مزمن آسم در افراد برونشیتی گفت: در حمله‌های حاد و مزمن آسم و در افراد برونشیتی اغلب خلط غلیظ مشاهده می‌شود. این افراد باید حتما از مواد غذایی مانند جوجه مرغ، تخم‌مرغ عسلی، گوشت گنجشک، زیره، دارچین، زنجبیل و زیره و فلفل استفاده کنند.
این متخصص طب سنتی تصریح کرد: همچنین برای درمان برونشیت و بیماری‌های مزمن تنفسی بهتر است غذاها و گیاهان دارویی با طبع گرم مانند نخود، عسل، گوشت گوسفند و گیاهانی مانند زعفران، زنجبیل و … مصرف شود.
وی افزود: بنابراین بهتر است از مصرف مواد غذایی و نوشیدنی‌های با طبع سرد خودداری کرد تا به‌تدریج مزاج بیمار از سردی و تری به سمت تعادل حرکت کند. البته رژیم غذایی برای درمان این بیماری به‌تنهایی کافی نیست و باید در کنار آن از گیاهان دارویی با طبع گرم استفاده کرد و ورزش کردن را در برنامه روزانه قرارداد.
بهادری همچنین توصیه کرد: این بیماران از مصرف غذاهای با طبع سرد مانند گوشت گوساله، سفیده تخم‌مرغ، ماست، شیر و میوه‌های ترش و داروهای گیاهی با طبع سرد مانند خاکشیر، زرشک، عناب، عرق کاسنی و عرق شاتره خودداری کنند.
وی بابیان اینکه تنگی نفس حالتی است که تنفس فرد از حالت عادی خارج‌شده و تند و سریع می‌شود، مانند کسی که تازه از دویدن ایستاده باشد، گفت: بسیاری از بیماری‌های ریوی ازجمله مشکلات انسدادی ریه و در رأس آنها بیماری آسم، موجب نفس‌تنگی می‌شود.
بهادری خاطرنشان کرد: ذات‌الریه نیز از دیگر عارضه‌های ریوی است که تنگی نفس را به دنبال دارد. در درمان تنگی نفس، علاوه بر دارودرمانی، نکات دیگری ازجمله انجام ورزش‌های سبک، زیر نظر پزشک متخصص، برای تقویت عضلات تنفسی باید رعایت شود. همچنین حجم غذایی که فرد مبتلابه تنگی نفس استفاده می‌کند باید سبک و کم باشد و از غذاهای مقوی در حجم کم استفاده کند.
وی بابیان اینکه اکثر سبزیجات دارای خواص آنتی‌اکسیدانی هستند، افزود: آنتی‌اکسیدان‌ها این قابلیت را دارند که با تحریک مواد اکسیدان تأثیر منفی آنها را خنثی کنند. یکی از بیماری‌هایی که در طب سنتی و با مصرف داروهای سنتی به خوبی قابل‌کنترل است، بیماری آسم یا تنگی نفس و در اصطلاح طب سنتی، بیماری ربو است. استفاده از گیاه بابونه به‌صورت دم‌نوش و استنشاق بخار دم‌کرده بابونه، بسیار در باز شدن مجاری تنفسی و کاهش علائم آسم مؤثر است.
این متخصص طب سنتی گفت: انواع گوشت پرندگان و دل حیوانات حلال‌گوشت برای این بیماران بسیار مفید است. از سبزیجات مفید می‌توان به آویشن، نعناع، کرفس، شوید، چغندر، برگ ترب و کدوحلوایی اشاره کرد. همچنین خشکبارهایی مانند بادام شیرین، پسته، انجیر خشک و همچنین ادویه‌جاتی نظیر، زیره، سیاه‌دانه، دارچین، زعفران و زنجبیل برای بیماران مبتلابه تنگی نفس مفید است.
وی اضافه کرد: آب عسل از درد سینه می‌کاهد و سکنجبین عسلی خلط غلیظ را لطیف می‌کند. درهرحال آب عسل جزو بهترین پاک‌کننده‌ها و شوینده مجاری‌اند و اگر ورم مجاری باشد، مخصوصا در مبتلایان به آسم بهتر است آب عسل رقیق باشد و به‌اضافه زعفران تأثیر را بیشتر می‌کند.
بهادری همچنین خاطرنشان کرد: ترکیب سیر با شیر یکی از بهترین داروهای پاک‌کننده ریه و روده است؛ مصرف سیر کهنه از واکنش‌های التهابی و آلرژیک دستگاه تنفسی و برای پاک‌سازی سینه از اخلاط مضر نیز مفید است
به گفته وی، گرفتگی مجرای هوایی و تنگی نفس می‌تواند موجب سرفه، تنفس دهانی و نهایتا التهاب تارهای صوتی شود که رعایت برخی تدابیر خود در رفع گرفتگی صدا مؤثر است.
وی به راه‌های رفع گرفتگی صدا ناشی از تنگی نفس اشاره کرد و گفت: مصرف گوشت‌هایی مانند گوشت خروس، کبک، قرقاول، گنجشک و مصرف قلب حیوانات حلال گوشت، مصرف سبزی‌هایی مانند شوید، کرفس، نعناع، آویشن، کدوحلوایی، مرزه و از میان خشکبار بادام شیرین، پسته، انجیر خشک و مویز مفید است.
بهادری اضافه کرد: همچنین از میان ادویه‌جات زیره، سیاه‌دانه، دارچین، زعفران و زنجبیل، مصرف سیب، انار ترش و شیرین، زردآلو، شفتالو، خربزه، میوه‌های شیرین، میوه‌های خوشبو و بوییدن عطریات و گل‌های طبیعی و شربت عسل، شربت سیب شیرین، شربت زعفران، شربت انجیر، شربت رضوی، شیر بز یا شیر گوسفند و روغن بادام شیرین بسیار مفید است.
وی بابیان اینکه گل‌گاوزبان گیاهی چندساله به ارتفاع تقریبی 50 – 20 سانتی‌متر و ساقه گل دهنده 80-60 سانتی‌متری است، گفت: این گیاه دارای کرک‌های نسبتا نرم است که بر روی برگ‌ها به حالت خوابیده و در سایر قسمت‌ها به‌صورت افراشته و مخلوط با کرک‌های کوتاه و متراکم است. جویدن برگ تازه گیاه گل‌گاوزبان برای درمان جوش‌های چرکی دهان و دم‌کرده آن برای تنگی نفس مفید است.
