شب یلدا ، تاریخچه‌ای بسیار طولانی دارد و به عنوان یکی از کهن‌ترین جشن‌های ایرانی معروف است.
دراین شب از سالهای گذشته تا کنون دورهمی گرفتن‌های شبانه مرسوم بوده و مردم تا سحرگاه با نشستن بر سر سفره و خوردن انواع و اقسام خوراکی‌ها و تعریف کردن خاطره و قصه برای یگدیگر می گذارنند.
اوقاتی از شب نیز به راز و نیاز با خدا و خواندن دیوان اشعار حافظ و شاهنامه می‌گذرانند.
آداب و رسوم شب یلدا
معلم بازنشسته و موبد زرتشتی گفت: آیین شب یلدا که دراصل شب چله نامیده می‌شود ، یکی از آداب و رسوم ایرانیان است و زرتشتیان نیز نسبت به برگزاری آن پایبند هستند.
بمان کیانی افزود: این شب و شبهای پس از آن را به خصوص بانوان به فعالیت شبانه نظیر کاربافی ، بافتنی و کارهایی که در طول روز به آنها مشغول بودند ، پرداخته و دورهمی داشتند.
وی با اشاره به اینکه یلدا کلمه سریانی است ، یادآور شد : چله کلمه فارسی است و البته شب چله را جشن می‌گرفتند و شبهای پس از آن را نیز از اول دی تا ۱۰ بهمن را چله بزرگ و از ۱۰ بهمن تا ۲۰ اسفند را چله کوچک می‌نامیدند.
وی گفت: به علت اینکه شب و روز چله کوچک سرمای کمتری نسبت به چله بزرگ داشت ، این شب‌ها و روزها ، چله کوچک عنوان می شد.
موبد زرتشتی گفت : در گذشته در شب چله انواع خشکبار مانند برگه‌های میوه ، تخمه هندوانه و کدو و خیار که به دست خود عمل آورده بودند ، انار و هندوانه را بر سر سفره پهن شده می‌گذاشتند.
وی گفت : هندوانه میوه ایرانی است و به این علت به عنوان میوه مخصوص شب یلدا انتخاب شده‌است.
کیانی در ادامه تصریح کرد: شب چله در اصل از مراسم‌های دینی زرتشتیان است و از قدیم الایام به سادگی برگزار می‌شد و میزبان هر چه را در خانه داشت جلوی میهمانان می‌گذاشت.
روشنایی دادن به تاریکی شبانه
وی گفت: این مراسم را مایه خیر و برکت می‌دانستند و در شروع نشستن بر سر سفره نیایش می‌خواندند و هدف از برگزاری این مراسم کم کردن تاریکی شب با برافروختن چراغ و ایجاد روشنایی بود.
موبد زرتشتی همچنین شاهنامه‌خوانی را از آداب این شب برشمرد و اظهار کرد: بهتر است این شب را به سادگی گذراند و از روی آوردن به تشریفات خودداری کرد و به این توجه داشت که با شب زنده‌داری و دعا و نیایش در این شب می‌توان بهار و تابستان پربرکتی را از خدا خواست.
به گفته یکی از بانوان فعال در حوزه هنرهای دستی و سفره آرایی در سالهای اخیرگستردن سفره شب یلدا به صورت نمادین بر برگزاری مراسم در مهدکودکها ، مدارس و مکانهای فرهنگی هم مرسوم است و البته امسال به دلیل شیوع ویوس کرونا این مراسمها برگزار نمی شود.
سفره شب یلدا
مریم سادات امامی میبدی با اشاره به اینکه پهن کردن سفره شب یلدا به صورت تشریفاتی و تبلیغاتی هم رواج دارد افزود: گستردن سفره یلدا به صورت سنت هم رایج است و در این شب بعضی خانواده‌ها مانتو و لباس زمستانه به همراه سفره تزیین شده یلدا شامل میوه‌ها و آجیل تزئین شده به عنوان کادو برای عروس که هنوز به خانه خودش نرفته ، می‌برند.
وی ادامه داد: همچنین درست کردن کیک انار ، تزئینات شب یلدا برای دادن کادو به بچه‌ها و همچنین تعارف کردن برگه‌های فال حافظ تزئین شده با روبان به افراد حاضر در دورهمی شب یلدا و یا از درگذشتگان در این شب نیزرواج دارد.
مدیر مرکز روزانه سالمندان حبیب بن مظاهر میبد هم گفت: در سالهای گذشته در مرکز سفره شب یلدا و گذاشتن کرسی داشتیم و بانوان سالمند اطراف کرسی نشسته و به حافظ خواندن و تعریف خاطرات خود می‌پرداختند.
مریم کمالی اردکانی افزود: بانوان سالمند در بین خاطرات خود از گستردن سفره شب یلدا و پختن شولی (آش یزدی) در این شب نیز می‌گفتند.
مهیا کردن کادوهای شب یلدا توسط بانوان
با توجه به ارسال تصاویر ارسال شده در فضای مجازی نیز در آستانه شب یلدا بانوان و همچنین دختران نوجوان با هنر دستان خود اقدام به ساخت کادوهای یلدایی مانند شمع ها و مگنت‌های یلدایی می کنند و با گرفتن تصویر از دست ساخته خود و ارسال درفضای مجازی آن را به فروش و از این طریق در حوزه مشاغل خانگی درآمدزایی دارند.
این شب امسال به صورت مجازی برگزار می‌شود و خانواده‌ها برای دور ماندن از مبتلا شده به کرونا دورهمی ندارند.
دست گرفتن موبایل در سالهای پیش برای حضور در دورهمی های خانوادگی و برای احرام به بزرگترهای فامیل منع می‌شد و امسال با استفاده از آن شب یلدا برگزار می‌شود.
