کسب و کارهای خانگی از راه‌های درآمدزایی و ایجاد اشتغال در خانواده ها هستند و یک عضو یا اعضایی از یک خانواده که بیشتر بانوان را شامل می شود با اختصاص فضایی از منزل به این مشاغل روی می‌آورند.
روغنگیری از انواع گیاهان و دانه‌ها در شهرستان میبد بعنوان یک شغل درآمدزا و پر رونق، رواج خاصی یافته و بانوان در شهرها و روستاها با فرا گرفتن فنون این شغل، در این عرصه فعالیت چشمگیری دارند.
فعالیت بانوان میبدی در این بخش به صورت کاملا سنتی انجام می شود در حالیکه صنعتی کردن آن می تواند علاوه بر ایجاد اشتغال بیشتر به حرفه ای تر شدن این شغل و درآمدزایی بیشتر برای بانوان میبد منجر شود.
صنعتی شدن این حرفه هم با ساز و کارهای سنتی امکان پذیر نیست و لازم است دولت به این بخش ورود کرده و زمینه های آن را فراهم نماید.
اکنون شماری از بانوان میبدی با علاقه خاصی به این حرفه روی آورده اند و ضمن ایجاد درآمد برای خانواده خود، سرگرمی خوبی در دوره کرونا برای خود ایجاد نموده اند.
با چند بانوی فعال میبد در شغل روغنگیری به گفت و گو نشستیم تا نظر آنها را در مورد کم و کیف درآمد این حرفه و همچنین مشکلاتی که با آن دست به گریبان هستند جویا شویم.
لزوم ارائه تسهیلات و برپایی نمایشگاه
“زهرا چالوکه” از بانوان فعال در این حرفه خانگی که پنج سال گذشته را به روغنگیری از انواع دانه‌ها و گیاهان برای مصرف‌های خوراکی ، درمان موضعی و آرایشی و بهداشتی مشغول بوده از نبود تسهیلات مالی برای رونق این شغل و همچنین عدم برپایی نمایشگاه محصولات خانگی ابراز ناخرسندی کرد.
وی که در کنار روغنگیری به صابون سازی و تولید شامپو از روغنهای گرفته شده از گیاهانی مانند سیاه دانه ، رزماری و گل ختمی در قالب‌ها و سایزهای مختلف نیز مشغول است افزود: برخی از گیاهان مانند گل ختمی را خودم در باغچه منزل می‌کارم و به گونه‌ای از صفر تا صد مراحل روغن گیری را خودم انجام می‌دهم.
وی در ادامه با اشاره به اینکه تا به حال موفق به دریافت تسهیلات کم بهره با توجه به تقاضاهای موجود در این بخش برای توسعه فعالیت به صورت صنعتی، نشده‌ام ، عدم برگزاری نمایشگاه‌های عرضه محصولات تولیدی حوزه مشاغل خانگی به دلیل شیوع کرونا در یک سال گذاشته را نیز یادآور شد.
وی گفت: برای توسعه کسب و کار خانگی روغن گیری به صورت صنعتی تقاضای ۱۰۰ میلیون تومان تسهیلات داده‌ام که فقط ۲۰ میلیون تومان به من داده اند.
“فریبا جعفری” از دیگر بانوان فعال در کسب و کار خانگی روغنگیری نیز به شرکت خود در کارگاه آموزشی در مسجد محله اشاره کرد که به دنبال آن به این حرفه روی آورده و درآمدزایی خوبی دارد.
وی گفت: در حال حاضر به صورت خانگی با آموزشی که دیده‌ام به روغن گیری از گیاهانی مانند زنبیل ، نارگیل و سیاه‌دانه مشغول هستم و تاکنون تحت نظارت هیچ ارگانی نبوده‌ام.
وی اظهار داشت: کسب و کار خانگی روغنگیری با توجه به هزینه‌های تامین مواد اولیه، درآمد خوبی دارد ، همچنین بانوان در یک فضای کوچک از منزل خود می‌توانند به این کار مشغول شده و یا لااقل روغنهای مورد نیاز خود برای مصرف به ویژه مصرف موضعی را تولید کنند.
وی ادامه داد: البته افراد فعال در حوزه روغن گیری ملزم به گرفتن مجوزهای لازم بهداشتی هستند ، همچنین مرجع صدور مجوز برای این کسب و کار خانگی جهاد کشاورزی است و شبکه بهداشت و درمان نیز با دادن مجوز سیب سلامت به فعالان این حوزه بر عملکرد آنها نظارت دارند.
معرفی فعالان حوزه مشاغل خانگی برای اخذ تسهیلات کم‌بهره
رییس اداره ترویج جهاد کشاورزی میبد در گفت و گو با گزارشگر ایرنا گفت: روغن گیری از انواع دانه‌ها و گیاهان برای مصرف‌های خوراکی و موضعی و آرایشی به سه روش تحت فشار ، سرد و گرم انجام می‌شود و درآمدزایی از آن در حوزه مشاغل خانگی، رایج است.
“سمیه اسماعیلی‌کیا” معرفی فعالان این حوزه برای گرفتن تسهیلات کم بهره و آموزش های ترویجی مهارتی به بانوان از سوی جهاد کشاورزی را نیز یادآور شد و تصریح کرد: سقف تسهیلات مشاغل خانگی قبلا ۲۰ میلیون تومان و در حال حاضر ۵۰ میلیون تومان است .
به گفته وی همچنین جهاد کشاورزی در تامین ۸۰ درصد تجهیزات و دیگر موارد طرح ارایه شده کسب و کار روغن گیری به صورت صنعتی که نیاز به گرفتن مجوز صنعتی نیز دارد ، به صورت دادن تسهیلات از فعالان این حوزه حمایت می کند.
روشهای روغنگیری به شیوه سنتی
این مسوول با ارائه توضیحاتی در ارتباط با انواع روشهای تهیه روغن به صورت سنتی افزود: در روش تحت فشار، روغنگیری از مغزی‌جات بعد از پودر کردن آنها انجام می‌گیرد و در روش سرد نیز به عنوان یک روش ایده آل که خواص بیشتری از مواد در این روش حفظ می شود ، روغنگیری از گیاهان خشک انجام می‌شود.
وی ادامه داد: در روش سرد، گیاه خشک و پودر شده را در یک شیشه ریخته و به آن یکی از روغنهای کنجد و زیتون به عنوان روغن پایه اضافه کرده و در شیشه را بسته و برچسب نوع گیاه و روش روغنگیری می‌زنند و به مدت ۲۱ روز در مجاورت وسایل گرمایشی و یا پشت پنجره آفتابگیر در پرتو نور خورشید نگه داری می‌کنند.
اسماعیلی کیا با اشاره به اینکه روش یاد شده روش “یک آتیشه” است به روغنگیری ۲ و سه آتیشه به روش سرد نیز اشاره کرد و اظهار داشت: پس از انجام روغنگیری یک آتیشه و جدا کردن روغن و تفاله ، روغن جدا شده را در شیشه ریخته و پس از افزودن گیاه و یا دانه خشک و پودر شده به مدت ۱۱ روز نگه داری می کنند که به آن روغن ۲ آتیشه می‌گویند.
وی با بیان اینکه در روش سه آتیشه ، روغن تهیه شده همه خواص دانه و گیاه را دارد، ادامه داد: پس از روش ۲ آتیشه و جدا سازی روغن و تفاله و باز افزودن گیاه و یا دانه خشک و پودر شده به مدت پنج روز، در مجاورت وسیله گرمایشی و یا در مقابل نور خورشید به مدت پنج یا ۶ روز نگهداری و سپس آن را صاف کرده تا روغن خالص به دست آید.
وی تصریح کرد: روغنگیری گیاهان دارویی خشک و پودر شده به روش سرد و انوع یک و ۲ و سه آتیشه برای مصرف موضعی روغن گیری می شوند و به ویژه گیاهانی مانند سیاه دانه به صورت تازه روغنگیری شده، مصرف خوراکی دارند و به خصوص گیاه کرچک به دلیل سمی بودن آن مصرف خوراکی ندارد.
اسماعیلی کیا با ارائه توضیحاتی در ارتباط با طرز تهیه روغن به روش گرم گفت: در این روش گیاهان تازه مانند آلوئه ورا ، گل محمدی ، نعنا و اسطوقدوس را شسته و پس از خرد کردن در شیشه ریخته و درب شیشه را پس از افزودن روغن پایه به صورت سرخالی می‌بندند.
وی افزود: بعد از آن شیشه را در قابلمه‌ای که آب در آن ریخته اند ، گذاشته و در حرارات متوسط جوشانده و پس از جوش آمدن آب نیز عمل جوشاندن را در حرارت کم به مدت ۲۰ دقیقه تا نیم ساعت ادامه می‌دهند.
وی ادامه داد: در این روش برای صرفه جویی چند شیشه حاوی مواد مختلف از گیاهان دارویی در یک قابلمه آب می‌جوشانند اما لازم است برای تشخیص نوع روغن، بر روی درب شیشه ها برچسب نام گیاه بزنند.
به گفته این کارشناس، پس از طی مراحل جوشیدن و باز کردن شیشه ، آب و روغن و مواد خود به خود جدا شده‌اند که باید به دقت روغن را از مواد جدا کرد به گونه‌ای که آب با آن آمیخته نشود و تفاله‌ها را می توان به عنوان تقویت کننده مو استفاده کرد.
رییس اداره ترویج جهاد کشاورزی میبد ادامه داد: روغنگیری به روش گرم نیز مراحل ۲ و سه آتیشه دارد و زمان جوشاندن آب در ۲ آتیشه ۱۵ دقیقه و در سه آتیشه ۱۰ دقیقه است و روغن گرفته شده را نیز برای جداسازی کامل آب به مدت زمانی اندک در ظرفی ریخته و حرارت می‌دهند.
شناسایی ۷۰ بانوی فعال روغنگیری در میبد
وی با اشاره به اینکه تاکنون ۷۰ نفر از بانوان شرکت کننده در کارگاه‌های آموزشی و نمایشگاه‌های مرتبط با کسب و کار خانگی روغنگیری شناسایی شده‌اند، افراد ثبت نام کرده در سامانه مشاغل خانگی مرتبط با این حوزه را ۱۲ نفر عنوان کرد که هشت نفر از آنها دارای مجوز بوده و چهار نفر نیز در حال اخذ مجوز هستند.
با توجه به شرایط خاص کرونایی و اهمیت اشتغال های خانگی برای دوری از کرونا لازم است مسوولان شهرستان میبد همت بیشتری به خرج داده و ضمن ارائه تسهیلات لازم به مشاغل خانگی مانند روغن گیری که از رونق قابل قبولی برخوردار است، نسبت به صنعتی کردن شغل روغن گیری با هدف درآمدزایی بیشتر برای فعالان این بخش اقدام کنند.
مرکز شهرستان ۱۰۶ هزار نفری میبد در ۵۰ کیلومتری شمال غرب شهر یزد قرار دارد.
