پژوهشگران علوم پزشکی می گویند بررسی های جهانی نشان می دهند که نداشتن فعالیت فیزیکی و کم تحرکی در تعداد بسیار زیادی از مردم جهان دیده می شود و این عامل سالانه موجب مرگ و میر دو میلیون نفر در سراسر دنیا می شود.

بی‌تحرکی فقط به استراحت در تخت اطلاق نمی‌شود، کارمندی که ساعت‌ها پشت یک میز بنشیند، به درجاتی از بی‌تحرکی مبتلاست. در واقع اگر کمتر از پنج هزار قدم در روز یعنی کمتر از سه کیلومتر در روز پیاده‌روی می‌کنید، زندگی بی تحرکی دارید و در این‌صورت خطر بیماری‌ها شما را تهدید خواهد کرد.

در حقیقت نشستن، آن هم برای ساعت‌های طولانی از جنبه‌های گوناگون برای سلامت انسان مضر است. خطر نشستن تا آنجاست که متخصصان امر، آن را در‌ردیف سیگار کشیدن قرار داده اند.

در چند سال اخیر، تحقیقات گسترده‌ای برای سنجش میزان سلامت افراد تن‌پرور یا کارمندانی که بنابه اقتضای کاری، ساعات زیادی را پشت میز می‌نشینند، صورت گرفته است. متاسفانه نتیجه ‌عمومی این تحقیقات نشان می‌دهد افرادی که سبک زندگی کم‌تحرکی دارند، حتی با انجام فعالیت‌های ورزشی نیز از خطرات مربوط به نشستن در امان نخواهند بود.

براساس مطالعات انجام شده کاهش فعالیت فیزیکی در مقایسه با مصرف دخانیات، چاقی و دیابت ، مرگ و میر بیشتری را بدنبال داشته است، اما متاسفانه کم تحرکی بیشتر از دیگر موارد در حوزه پیشگیری از بیماری‌ها مورد غفلت واقع شده است.چهارمین علت مرگ در دنیا نداشتن فعالیت جسمانی بوده و کاهش فعالیت فیزیکی یک پدیده شوم جهانی است که، به کشور ما هم سرایت کرده است.

سعید کاظمی، استادیار دانشگاه علوم پزشکی تهران در این باره می گوید: نداشتن فعالیت بدنی به طور مستقیم و غیر مستقیم عوارض زیادی را به همراه دارد و بسیاری از بیماری های مزمن و مرگ و میر ناشی از آنها به دلیل بی تحرکی است و متاسفانه در سال های اخیر موارد مرگ و میر و عوارض ناشی از عدم فعالیت فیزیکی افزایش قابل ملاحظه ای یافته است.

متاسفانه نداشتن فعالیت فیزیکی هم در کودکان و هم در افراد بالغ به وفور مشاهده می شود که این موضوع موجب شده که بسیاری از عوارض و مشکلات ناشی از عدم فعالیت فیزیکی در همان دوران کودکی بروز کند و تا سال ها باقی بماند . مطالعات انجام شده حاکی از آن است که بیش از ۸۰ درصد نوجوانان فعالیت فیزیکی کمی دارند که می‌تواند منجر به ابتلا به انواع بیماری‌های غیر واگیر شود.

اصلی ترین مشکلی که در اثر کم‌تحرکی و نداشتن فعالیت جسمانی بوجود می آید ، اضافه وزن و چاقی است، چرا که افراد کم‌تحرک، کالری مصرفی خود را نمی‌سوزانند و فعالیتی برای سوختن انرژی ندارند.در پی چاقی نیز افراد به بسیاری از بیماری ها مبتلا می شوند که در اصل منشا همه ی این بیماری درکم تحرکی است.

بیماری هایی با منشا کم تحرکی

از جمله بیماری هایی که فرد به وسیله کم‌تحرکی به آن مبتلا می شود، دیابت است. چاقی از عوامل ایجاد دیابت مخصوصا ازنوع۲ است، چرا که با افزایش چربی بدن، مقاومت بدن در اثر هورمون انسولین افزایش می‌یابد. افرادی که اضافه‌وزن دارند نسبت به افراد طبیعی ۲ برابر بیشتر در معرض ابتلا به دیابت هستند و این میزان در افرادی که چاقی شدید دارند، به بیش از ۵۰ برابر می‌رسد. دیابت، زمینه‌ساز مرگ زودرس، بیماری‌های قلبی و کلیوی، سکته مغزی و نابینایی است.

پرفشاری خون نیز از دیگر انواع این بیماری است. اضافه‌وزن و چاقی از طریق مکانیسم‌های متعدد از جمله تاثیر برگردش خون و سیستم هورمونی بدن، باعث افزایش فشارخون می‌شود که یکی از شایع‌ترین عوارض چاقی است. پرفشاری خون نیز همچون دیابت، عامل زمینه‌ساز بیماری‌های قلبی، کلیوی و… است.

همچنین اختلال در چربی خون به عنوان بیماری کم تحرکی شناخته شده است. افزایش سطح کلسترول بد خون که خطر گرفتگی شرایین خون، بیماری قلبی و سکته مغزی را بوجود می‌آید به دلیل چاقی و کم‌تحرکی است.

بیماری‌های عروق کرونر بیماری دیگری است که به وسیله کم‌تحرکی ایجاد می‌شود. رسوب چربی در جدار رگ‌های قلبی، سبب کاهش خون‌رسانی به عضله قلبی و در نتیجه کمبود اکسیژن می‌شود. پیشرفت این مسئله و انسداد کامل عروق، سکته قلبی را در پی دارد.

سکته مغزی و ابتلا به سرطان از دیگر عوارض چاقی و کم‌تحرکی است. سرطان سینه، رحم، تخمدان و کیسه صفرا در زنان چاق بیشتر دیده می‌شود.

چاقی همچنین سبب افزایش خطر ابتلا به سرطان‌های کولون، رکتوم و پروستات در مردان می‌شود.مشکلات گوارشی ناشی از چاقی شامل بیماری‌هایی مانند سنگ کیسه صفرا، کبد چرب، نقرس و… است. اختلالات تولید مثلی در زنان که چاقی باعث آن‌هاست مانند ناباروری و بی‌نظمی قاعدگی و نیز برخی مشکلات اسکلتی ـ عضلانی همچون کمردرد و سندرم تونل کارپل از جمله دیگر عوارض کم‌تحرکی است.

راهکارهای مبارزه با کم تحرکی

افراد با انجام ۱۵۰ ساعت فعالیت فیزیکی در هفته می‌توانند به فواید سلامتی دست یابند، و لازم نیست ورزش خیلی شدید داشته باشند.اگر کمتر از پنج هزار قدم در روز یعنی کمتر از سه کیلومتر در روز پیاده‌روی می‌کنید، زندگی بی تحرکی دارید و در این‌صورت خطر بیماری‌ها شما را تهدید خواهد کرد. میزان ایده‌آل تحرک حدود ده هزار قدم پیاده روی در طول روز است.

ورزش‌هایی مانند پیاده‌روی ، شنا کردن، کوه‌نوردی و نرمش‌های مخصوص ناحیه شکم با فشار روی این ناحیه و سوزاندن چربی از تجمع آن می‌کاهند و متناسب با شرایط فرد می‌توان یکی از این ورزش‌ها را انتخاب کرد.پیاده‌روی کردن عادی به میزان ده هزار قدم در روز می‌تواند حجم توده چربی انباشته شده در شکم را کم کند و در نهایت نیز باعث سلامتی فرد شود.

فواید فعالیت جسمانی و پر تحرکی

فعالیت جسمانی منظم، خطر ابتلا به بیماری قلبی، سکته مغزی، سرطان سینه و سرطان کولون را کاهش می‌دهد. به طور عمومی، فعالیت‌ جسمانی سبب بهبود متابولیسم گلوگز می‌شود، چربی بدن را کاهش می‌دهد و فشار خون را پایین می‌آورد. مجموعه‌ای که عوامل اصلی کاهش خط ابتلا به بیماری‌های قلبی عروقی و دیابت هستند.

همچنین پر تحرکی به کنترل و تخفیف آثار این بیماری‌ها نیز کمک می‌کند. فعالیت جسمانی خطر ابتلا به سرطان کولون را از طریق اثر روی پروستاگلوین‌ها، کاهش زمان عبور مواد از روده و افزایش سطح آنتی‌اکسیدان‌ها کاهش می‌دهد.

خطر ابتلا به سرطان سینه را با فعالیت جسمانی می توان کاهش داد، زیرا فعالیت فیزیکی اثرات مفیدی بر متابولیسم هورمون‌ها دارد. با قرار دادن فعالیت فیزیکی منظم همچنین می‌توان وزن بدن را کنترل کرد و همچنین در کاهش علائم افسردگی ، اضطراب و استرس نیز بسیار موثر است.

بهبود سلامتی عضلانی ،اسکلتی بدن و همچنین درمان بیماری‌های اسکلتی، عضلانی مانند کمردرد، پوکی استخوان از آثار سودمند فعالیت جسمانی است.

منبع : پزشکان بدون مرز